Uyku, zihnimizin ve bedenimizin dinlenmesi ve yenilenmesi için hayati önem taşır. Yetişkinler için her gece 7-8 saatlik kaliteli uyku önerilir. Bazı kişiler, geceleri nefes almakta zorlanır ve kesintiye uğrar. Bu durum, uyku apnesi olarak adlandırılır ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Uyku Apnesi nedir konusuna bir bakalım.
Uyku Apnesi Nedir?
Uyuma sırasında nefes almanın tekrar tekrar durması veya sığlaşmasıyla karakterize bir uyku bozukluğuna uyku apnesi denir. Bu duraklamalar her seferinde 10 saniyeden uzun sürebilir ve bir saat içinde 30 defa veya daha fazla tekrarlayabilmektedir. Uyku apnesi, solunum yollarının tıkanması nedeniyle oluşur ve iki ana tipi vardır:
- Obstrüktif Uyku Apnesi (OBA): En yaygın tiptir ve yumuşak damak ve boğazdaki diğer dokuların uyku sırasında gevşemesinden kaynaklanır.
- Merkezi Uyku Apnesi (MSA): Beynin solunum kontrol sisteminin düzgün çalışmadığı daha az rastlanan bir tiptir.
Uyku Apnesi Tipleri Nelerdir?
Yukarıda bahsedilen OBA ve MSA’ya ek olarak, karışık uyku apnesi adı verilen bir tip de vardır. Bu tipte, hem OBA hem de MSA semptomları görülür.
Uyku Apnesi Belirtileri Nelerdir?
Uyku apnesi belirtileri her kişide farklı şekilde görülebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Gündüzleri aşırı yorgunluk ve uyku hali
- Sabahları baş ağrısı
- Horlama
- Nefes darlığı
- Boğulma hissi
- Dikkat ve konsantrasyon zorluğu
- Sinirlilik ve huzursuzluk
- Libido kaybı
Uyku apnesi olan kişiler, geceleri nefeslerinin durduğunun farkında olmayabilirler. Bu nedenle, eşler veya aile üyeleri tarafından uyku apnesi belirtileri fark edilebilir.
Uyku Apnesi Nedenleri Nelerdir?
Uyku apnesinin birçok olası nedeni vardır. En yaygın nedenler şunlardır:
- Fazla kilolu veya obez olmak: Fazla yağ dokusu, boğazdaki hava yollarını daraltabilir ve solunumu zorlaştırabilir.
- Boyun çevresi genişliği: Kalın bir boyun, hava yollarına baskı yaparak uyku apnesine yol açabilir.
- Yumuşak damak ve bademciklerin büyük olması: Yumuşak damak ve bademciklerin aşırı büyümesi, hava yollarını daraltabilir ve uyku apnesine katkıda bulunabilir.
- Bazı tıbbi durumlar: Ailesel uyku apnesi, akromegali, konjestif kalp yetmezliği ve hipotiroidizm gibi bazı tıbbi durumlar uyku apnesi riskini artırabilir.
Uyku Apnesi Tanısı Nasıldır?
Uyku apnesi tanısı için doktorunuz tıbbi geçmişinizi ve aile öykünüzü değerlendirecek ve fizik muayene yapacaktır. Ayrıca, uyku testi (polisomnografi) olarak da bilinen bir test yaptırmanızı önerebilir. Bu test, uyku sırasında nefes alma ve uyku düzeninizi izlemek için kullanılır.
Uyku Apnesinin Tedavisi Nasıldır?
Uyku apnesi tedavisi, apnenin şiddetine ve altta yatan nedenlere bağlı olarak değişir. Hafif uyku apnesi vakalarında yaşam tarzı değişiklikleri, kilo verme ve yatağın başını yükseltmek gibi basit önlemler yeterli olabilir. Daha şiddetli vakalarda ise CPAP (sürekli pozitif hava yolu basıncı) tedavisi veya cerrahi gibi tedaviler gerekli olabilir.
Uyku apnesi kimlerde görülür?
Uyku apnesi her yaştan insanı etkileyebilir. Fakat erkeklerde kadınlara göre daha yaygındır ve 40 yaş ve üzeri yetişkinlerde daha sık görülür. Risk faktörleri arasında fazla kilolu veya obez olmak, boyun çevresi genişliği, aile öyküsü ve bazı tıbbi durumlar bulunur.
Uyku apnesi kendiliğinden geçer mi?
Hayır, uyku apnesi kendiliğinden geçmez.
Uyku apnesi ciddi bir hastalık mıdır?
Evet, uyku apnesi tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu sorunlar şunları içerir:
- Yüksek tansiyon: Uyku apnesi, kalp ve kan damarlarına ek yük bindirerek yüksek tansiyona yol açabilir.
- Kalp hastalığı: Uyku apnesi, kalp krizi, felç ve kalp yetmezliği riskini artırır.
- Diyabet: Uyku apnesi, diyabet riskini artırır ve diyabetin kontrolünü zorlaştırabilir.
- Depresyon: Uyku apnesi, depresyon ve anksiyete riskini artırır.
- Kazalar: Uyku apnesi, gündüzleri aşırı yorgunluğa ve uyku haline neden olarak araba kazası ve iş kazası riskini artırır.
Uyku apnesi için hangi doktora gidilmeli?
Uyku apnesi belirtileri yaşıyorsanız, bir doktora görünmeniz önemlidir. Doktorunuz, uyku apnesi tanısı koyabilir ve size en uygun tedaviyi önerebilir. Uyku apnesi tedavisinde genellikle göğüs hastalıkları uzmanları, kulak burun boğaz (KBB) uzmanları ve uyku uzmanları yer alır.
Uyku apnesinden korunmak için:
- Kilonuzu kontrol altında tutun: Fazla kilolu veya obezseniz, kilo vermek uyku apnesi riskini azaltmada en önemli adımdır.
- Sigarayı bırakın: Sigara içmek, hava yollarını tahriş ederek ve solunumu zorlaştırarak uyku apnesi riskini artırır.
- Alkol tüketimini sınırlayın: Alkol, boğaz kaslarını gevşeterek hava yollarını daraltabilir ve uyku apnesi riskini artırabilir.
- Yatağın başını yükseltin: Yatağın başını birkaç santim yükseltmek, hava yollarının açık kalmasına yardımcı olabilir.
- Düzenli egzersiz yapın: Düzenli egzersiz yapmak, kilo vermenize ve genel sağlığınızı iyileştirmenize yardımcı olabilir.
- Yan yatın: Uyku apnesi riski supin (sırtüstü) pozisyonda yatarken daha yüksektir. Yan yatmak hava yollarının açık kalmasına yardımcı olabilir.
